Umowa o przeniesienie praw autorskich

W tym artykule odpowiem na 7 najczęstszych pytań oraz pokażę Ci, o jakich 9 elementach musisz pamiętać zawierając umowę o przeniesienie praw autorskich.

PYTANIE 1: Czym jest umowa o przeniesienie praw autorskich?

Umowa o przeniesienie praw autorskich jest to umowa, za pomocą której twórca przenosi na nabywcę autorskie prawa majątkowe do stworzonego przez siebie utworu.

W drodze umowy można przenieść jedynie autorskie prawa majątkowe, natomiast zbyciu ani zrzeczeniu nie podlegają autorskie prawa osobiste, choć można w umowie ograniczyć korzystanie z nich.

PYTANIE 2: Co może być utworem?

  • logo firmy;
  • grafiki do social media;
  • brand;
  • artykuły na blog;
  • autorskie scenariusze zajęć;
  • materiały do książki;
  • materiały szkoleniowe;
  • wzory do wykorzystania np. na tkaninach;
  • zdjęcia;

Przedmiotem prawa autorskiego może być utwór stworzony tylko przez człowieka a więc będzie to tylko taki przejaw działalności twórczej człowieka, który:

– ma charakter twórczy (a więc jest przejawem twórczej, kreacyjnej działalności człowieka);

– ma indywidualny charakter (utwór powinien być niepowtarzalny, nie mieć wiernego odpowiednika w przeszłości);

– jest ustalony w jakiejkolwiek postaci (utwór musi zostać tak uzewnętrzniony, aby mogła zapoznać się z nim chociażby jedna osoba trzecia – ktokolwiek poza samym twórcą).

PYTANIE 3: W jakich branżach umowy o przeniesienie praw autorskich są standardem… a przynajmniej powinny być?

Umowy o przeniesienie praw autorskich najczęściej pojawiają się we współpracy z grafikami, wirtualną asystentką, fotografem, projektantem, copyrighterem, tłumaczem.

W ww. współpracach pojawiają się również tzw. umowy licencji. Pozwalają one najczęściej na korzystanie z utworów, ale np. w określonym zakresie, w określonym czasie, czasami również nie na wyłączność (jak np. zdjęcia stockowe).

Więcej o licencji przeczytasz w innym artykule na blogu.

PYTANIE 4: W jakiej formie powinna zostać zawarta umowa o przeniesienie praw autorskich?

Artykuł 53 ustawy o prawach autorskich mówi o tym, że umowa o przeniesieniu autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Sporządzenie umowy w formie pisemnej, oznacza że strony przystępujące do umowy składają na niej własnoręczne podpisy i każda ze stron posiada egzemplarz umowy z oryginalnymi podpisami. Nie jest istotne to, czy umowa została podpisana na spotkaniu podczas obecności stron umowy czy też każda ze stron podpisała umowę np. u siebie w biurze/mieszkaniu, a następnie wysłała oryginał umowy z podpisem drugiej stronie.

przeniesie praw autorskich

PYTANIE 5: Jakie są najczęstsze mity dot. umowy przeniesienia praw autorskich?

MIT 1: Samo złożenie zamówienia na wykonanie utworu (grafiki/artykułu/logo) wystarczy do przeniesienia praw autorskich.

Można komuś zlecić wykonanie np. grafiki/logo/artykułu mailowo. Można to zrobić nawet ustnie. Tu forma zawarcia umowy nie jest istotna.

Jeśli jednak nie tylko chcesz otrzymać zamówione logo, artykuł, zdjęcie (i wrzucić je do szuflady), ale chcesz z nich dalej korzystać, mieć możliwość wprowadzania zmian, konieczne będzie zawarcie umowy o przeniesienie praw autorskich lub ewentualnie zawarcie umowy licencji.

MIT 2: Skoro zapłaciłem za przygotowanie grafiki, to mam do niej prawa autorskie..

Podobnie jak wskazałam powyżej – przeniesienie praw autorskich następuje tylko gdy zawrzemy w tym zakresie umowę o przeniesienie praw autorskich.

Nawet jeśli na fakturze znajdzie się informacja, że usługa polegała na „wykonaniu logo z przeniesieniem praw autorskich” , to z uwagi na ustawowy wymóg zawarcia umowy w formie pisemnej, nie dojdzie do przeniesienia praw autorskich. Umowa taka poza wymogiem formy pisemnej musi bowiem zawierać także określone elementy, o których powiem więcej w kolejnym pytaniu.

MIT 3: Skoro podpisałem umowę o przeniesienie praw autorskich i wysłałem ją mailem, to doszło do przeniesienia praw autorskich.

Niestety jest to kolejny mit. Umowa o przeniesienie praw autorskich zgodnie z przepisami musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Dopóki nasz Ustawodawca nie zauważy, że żyjemy w czasach, kiedy wszystko „robimy już on-linowo” i nie zrezygnuje z wymogu zawierania tego rodzaju umów w formie pisemnej pod rygorem nieważności, sporządzenie umowy w jakiejkolwiek innej formie niż pisemna będzie nieskuteczne.

Oznacza to, że:

  • Przesłanie skanu podpisanej umowy nie pozwoli na skuteczne przeniesienie praw autorskich.
  • Przesłanie ustaleń dot. praw autorskich w mailu również będzie niewystarczające.
  • Uzgodnienie podczas rozmowy z Twórcą, że przenoszone są także prawa autorskie, nie będzie skuteczne. Nadal majątkowe prawa autorskie pozostaną przy Autorze utworu/przy Twórcy.

PYTANIE 6: Czy można samodzielnie przygotować umowę o przeniesienie praw autorskich? Czy można korzystać z dostępnych w internecie wzorów? Czy można korzystać z jednego wzoru do różnych współprac?

Na tak zadane pytania, należy odpowiedzieć:

TAK – można samodzielnie przygotować umowę o przeniesienie praw autorskich.

TAK – można korzystać z wzorów dostępnych w internecie.

TAK – można korzystać z jednego wzoru do różnych współprac.

Należy jednak pamiętać o tym, żeby:

– przygotowana umowa była zgodna z przepisami; Zapoznaj się wcześniej obowiązkowo z przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych; Najlepiej gdybyś zapoznał się także z wytycznymi, które wynikają z orzeczeń sądowych;

– wzór umowy udostępniony w internecie zawierał wszystkie niezbędne elementy, które pozwolą Ci na skuteczne przeniesienie praw autorskich; Korzystanie ze wzoru, który nie zawiera tych elementów będzie miało taki sam skutek, jakbyś w ogóle takiej umowy nie zawierał; Więcej o najważniejszych postanowieniach umowy o przeniesienie praw autorskich możesz przeczytać w dalszej części artykułu;

– wzór był dostosowany do konkretnej współpracy; O ile można korzystać ze wzorów, o tyle warto wiedzieć, które elementy umowy wymagają dostosowania do konkretnego projektu i to zmodyfikować.

Wiem, że nie wszyscy mogą pozwolić sobie na zlecenie indywidualnego przygotowania takiej umowy przez prawnika. Z tego powodu powstał: „Wzór umowy o przeniesienie praw autorskich z instrukcjami wideo”.

Wzór umowy, który jest dostępny tutaj:

– jest zgodny z przepisami i wytycznymi wynikającymi z orzecznictwa,

– zawiera wszystkie niezbędne elementy, które pozwolą Ci na skuteczne przeniesienie praw autorskich,

– zawiera wskazówki, które pozwolą Ci korzystać z tego wzoru i dostosować go do współpracy z różnymi specjalistami;

– został przygotowany przez prawnika działającego na co dzień w obszarze praw autorskich,

przeniesie praw autorskich

PYTANIE 7: Jakie elementy powinny znaleźć się w umowie o przeniesienie praw autorskich?

  1. Oznaczenie stron umowy

Określ jednoznacznie z kim zawierasz umowę. Pamiętaj o wskazaniu danych identyfikacyjnych swoich oraz podmiotu, z którym współpracujesz.

Jeśli umowa jest zawierana np. ze Spółką lub z osobą, która podaje się za pełnomocnika, pamiętaj żeby sprawdzić, czy osoba która podpisuje umowę w imieniu Spółka jest do tego umocowana. Możesz to sprawdzić w KRS-ie lub poprosić o udostępnienie dokumentu, z którego wynika pełnomocnictwo do zawarcia umowy.

  1. Określenie (precyzyjne) utworu, który zbywamy.

W umowie należy zapisać, że strony umawiają się na przeniesienie praw autorskich oraz w jakim zakresie a także w miarę dokładnie opisać utwór, do którego autorskie prawa majątkowe mogą być zbyte. Może to być utwór już istniejący, ale również ten, który dopiero powstanie w przyszłości. Warto dodać , że samo przeniesienie praw autorskich danego utworu, nie spowoduje, że ten w sposób automatyczny nie przeniesie się w jakiejkolwiek formie w jakiej został utrwalony (np. egzemplarz, nośnik).

  1. Dokładne określenie pól eksploatacji.

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie wskazuje dokładnego pojęcia pola eksploatacji utworu. W art. 17 istnieje zapis który mówi o tym, że pełne prawo do korzystania z utworu ma autor – przysługują mu zarówno prawa osobiste, jak i majątkowe. Może on w dowolny sposób rozporządzać tymi prawami (wyłączając oczywiście prawo zbycia autorskich praw osobistych) i korzystać z utworu na wszystkich jego polach eksploatacji. Najprościej więc można stwierdzić, że polem eksploatacji jest sposób korzystania z utworu.

Przykładowymi polami eksploatacji utworu na podstawie art. 50 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych są:

1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;

2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami , na których utwór utrwalono – wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;

3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt. 2 – publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym.

Gdy będziesz konstruował umowę o przeniesienie autorskich praw majątkowych pamiętaj, abyś wskazał wprost pola eksploatacji utworu, ponieważ umowa obejmuje tylko te, które są w niej wskazane.

Umowa obejmuje tylko takie pola eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.

W umowie możesz przenieść wszystkie przysługujące twórcy prawa autorskie majątkowe, bądź ograniczyć się tylko do niektórych pól eksploatacji. Przykładem może być tu wydanie książki tylko w formie papierowej bez formy ebooka.

  1. Wskazanie wysokości wynagrodzenia.

Artykuł 45 o prawie autorskim i prawach pokrewnych mówi o tym, że jeśli umowa nie wskazuje inaczej, twórcy należy się odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polem eksploatacji.

Jak widzisz artykuł nie wskazuje wprost o nieodpłatności umowy, jednak jeżeli stronom zależy na tym, żeby przeniesienie praw autorskich było nieodpłatne, trzeba to wskazać w umowie.

Jeśli chcesz nieodpłatnie przenieść prawa autorskie, pamiętaj, żeby zweryfikować to ze swoją księgową lub doradcą podatkowym. Nieodpłatne przeniesienie praw autorskich może rodzić bowiem skutki podatkowe i wiązać się z koniecznością zapłaty przez Ciebie podatków z tytułu np. nieodpłatnych świadczeń.

Jeśli będziesz chciał objąć jednym wspólnym wynagrodzeniem przeniesienie autorskich praw majątkowych na wielu polach eksploatacji to też musi zostać to wyraźnie zaznaczone w umowie. W przeciwnym razie bez tego zastrzeżenia kwotę wskazaną w umowie będzie trzeba interpretować jako kwotę, która dotyczy tylko wynagrodzenia za jedno wskazane pole eksploatacji.

  1. Czas i obszar korzystania z praw autorskich

Przeniesienie praw autorskich może być nieograniczony czasowo i terytorialnie – i taka jest najczęstsza praktyka.

Należy jednak pamiętać, że dopuszczalne jest odmienne uregulowanie poprzez wskazanie, że umowa jest zawierana na określony czas. Dodatkowo, możemy także ograniczyć obszar, w którym Nabywca może korzystać z Utworu.

UWAGA: W sytuacji gdy Utwór ma być wykorzystywany w sposób ograniczony terytorialnie, korzystanie z Utworu w sieci internet będzie utrudnione.

  1. Chwila przejścia praw.

W umowie możesz dowolnie oznaczyć moment, w którym dochodzi do przeniesienia autorskich praw majątkowych. Najlepiej aby był to moment zapłaty przez nabywcę wynagrodzenia.

Jeśli w umowie nie określisz momentu przejścia praw autorskich na nabywcę domniemywa się, że prawa autorskie przechodzą w momencie „przejęcia” utworu (a nie w chwili zapłaty wynagrodzenia).

  1. Prawa zależne

Jeśli Nabywca ma mieć możliwość swobodnego korzystania z utworu, w tym np. wprowadzania do niego zmian (np. nakładanie filtrów na zdjęcia), łączenie utworu z innymi utworami (np. stworzenie z artykułów e-booka, tworzenie kolażu zdjęć) – musi to wprost wynikać z umowy.

Samo przeniesienie praw autorskich nie skutkuje przeniesieniem tego prawa.

  1. Oznaczanie Autora Utworu

Czy wiesz, że jeśli nie uregulujesz tego inaczej w umowie, Twórca utworu powinien być każdorazowo pod nim oznaczany?

Jeśli więc ustalacie, że nie ma obowiązku oznaczania autorstwa utworu, wskażcie to wprost w umowie.

  1. Oświadczenie o przysługiwaniu praw.

Warto wpisać do umowy odpowiednią klauzulę, iż zbywcy przysługują prawa autorskie majątkowe do utworu i w jakim zakresie. Twórca nie można przenieść na osobę trzecią więcej praw, niż sam posiada.


Powyżej przedstawiłam Ci niektóre z elementów, jakie powinny znaleźć się umowie o przeniesieniu autorskich praw majątkowych. Mam nadzieję, że te wskazówki przydadzą Ci się w konstruowaniu Twojej umowy i dzięki nimi stanie się to prostsze.

Jeśli jednak nadal potrzebujesz pomocy przy sporządzeniu umowy o przeniesienie praw autorskich, zleć mi indywidualne przygotowanie takiej umowy.

Indywidualna umowa od prawnika. Sprawdź. Po lewej zdjęcie Kingi Konopelko, prawnika przedsiębiorców.